મેનેજમેન્ટ

પાંચ W અને એક Hને મેનેજમેન્ટની ભાષામાં સિક્સ સિગ્મા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. સિક્સ સિગ્મા પ્રોબ્લેમ સોલ્વિંગ મેથેડોલોજી છે. એટલે કે મેનેજમેન્ટમાં ડગલે ને પગલે જે મુશ્કેલીઓ ઉદ્ભવે અને ત્વરિત નિર્ણય લેવાના થાય ત્યારે સમસ્યાનું નિરાકરણ લાવવા આ સિક્સ સિગ્મા દિશાસૂચક તરીકે કામ કરે છે

1. W - Who 

Who will do?

તમે જે બિઝનેસ કે પ્રોજેક્ટ હાથ પર લીધો છે તેમાં કોણ કોણ તમને સપોર્ટ કરશે, કઈ વ્યક્તિને કયું કામ સોંપવામાં આવે તો તે

તેને યોગ્ય રીતે પાર પાડી શકશે અને કોણે તેને યોગ્ય રીતે પાર પાડવું જોઈએ એ પાંચ Wમાંના પહેલા W પરથી જાણી શકશો. ટૂંકમાં હાથમાં લીધેલા કાર્યને કે લક્ષ્યને પાર પાડવા માટે ટીમવર્કમાં કઈ વ્યક્તિની ભૂમિકા કઈ રહેશે અને કઈ હોવી જોઈએ તેનો જવાબ આ W આપશે.

2. W - What

What to do?

વોટ ટુ ડુ -નું સહજ અને સરળ ગુજરાતી છે શું કરવાનું છે? અથવા શું થઈ શકે? અહીં વોટ ટુ ડુ એ કાર્ય અને તેના પરિણામ સંદર્ભ સાથે જોડાયેલું છે. કાર્યને પાર પાડવા માટે તમે જે કોઈ એક્શન લો તેના રિએક્શન અંગે અગાઉથી જ અનુમાનો લગાવવાનાં હોય છે. બીજો W તમને ભાવિ સાથે જોડે છે. ધ્યેયને સિદ્ધ કરવા માટે જે કોઈ કાર્યને અમલમાં મૂકવામાં આવે તેનાં પરિણામો કયાં કયાં આવી શકે તેનો જવાબ તમને આ W પરથી મળશે. તમે જે પગલાં ભરશો તેના પોઝિટિવ અને નેગેટિવ ફેક્ટર્સથી આ Wના માધ્યમથી વાકેફ થશો. જે જે પણ એક્શન તમે લેશો તેનાં સારાં અને વિપરીત પરિણામોનો અણસાર આ ઉને આધારે મેળવી શકશો. જેના આધારે તમે સજાગતા અને સુસજ્જતા કેળવી શકશો. જો કોઈ વિપરીત પરિસ્થિતિ ઊભી થાય તો તેને પણ ફેસ કરવાની ચેલેન્જ ઉપાડી શકશો.

3. W - Where

Where will it be implemented?

સ્થળની વાત છે. આ Where માર્કેટિંગ ફન્ડા સાથે મહત્ત્વપૂર્ણ રીતે જોડાયેલો છે. જો કોઈ ઈન્ટરનેશનલ માર્કેટ અને પ્રાઈઝ સાથેની વસ્તુ તમે નાના શહેર કે ગામમાં વેચવા જાઓ તો સ્વાભાવિક રીતે તે સફળ નહીં થાય. એ જ રીતે નાના ટાઉનની જરૂરિયાતને ધ્યાનમાં રાખીને બનાવેલી વસ્તુ તમે ઈન્ટરનેશનલ માર્કેટમાં સોલ્ડ કરવામાં સફળતા ન મેળવી શકો. એટલે કઈ વસ્તુ, પ્રોજેક્ટ ક્યાં સફળ બનશે તેનો મદાર સ્થળ અને માર્કેટ પર રહેલો છે. આ એપ્રોપ્રિએટ સ્થળ અને માર્કેટનો જવાબ Whereપરથી જાણી શકશો. એક રમૂજ છે કે એક ગામમાં હજામે વાળ કાપવાની દુકાન ખોલી. પણ તેને એકેય દિવસ ઘરાકી નહોતી મળતી. કારણ. કારણ આ ગામમાં બધી જ વસ્તી શીખોની હતી. કઈ પબ્લિકને ધ્યાનમાં રાખીને તમે વસ્તુ કે પ્રોજેક્ટને આકાર આપી રહ્યા છો, પબ્લિકની કયા પ્રકારની જરૂરિયાત છે, પબ્લિકની જે માંગ છે તેને પૂરી કરવા માટે હાથમાં લેવાયેલો પ્રોજેક્ટ કે વસ્તુ સમર્થ છે કે કેમ આ બધાં પ્રશ્નોના જવાબ Where પરથી મળશે.

4. W - When

When will it take place?

ભરઉનાળે તમે ઊનનાં કપડાં વેચવા જાઓ તો સ્વાભાવિક છે કે તે નહીં વેચાય. કારણ. કારણ સીધું છે કે ઉનાળામાં ઊનનાં નહીં કોટનનાં વસ્ત્રોની જરૂર હોય છે. ત્યારબાદની આવનારી ઋતુ ચોમાસાની છે તો કદાચ એવા સમયે વ્યક્તિ અગાઉથી ચોમાસાને રિલેટેડ વસ્તુની ખરીદી કરવાનું વિચારી શકે, ઊનનાં વસ્ત્રો ખરીદવાની નહીં. બસ, આ When એટલે સમય. યોગ્ય સમય. કહેવત છે ને રાઈટ વર્ડ એટ રાઈટ ટાઈમ એન્ડ રાઈટ પ્લેસ. એવું જ મેનેજમેન્ટમાં છે. સમયને ધ્યાનમાં રાખીને વસ્તુની કે પ્રોજેકટની પસંદગી. ચ્યવનપ્રાશ અને કોલ્ડ ક્રીમની જાહેરાત શિયાળામાં જ જોવા મળશે. સેમ વે...મેનેજમેન્ટ સ્ટ્રેટેજીમાં સમય અને તે પણ કયા સમયે કયું કામ હાથમાં લેવું, તેને કેટલા સમયમાં પાર પાડવું તેનો ક્યાસ When પરથી મેળવી શકશો.

5. W - Why

Why would /should it be done?

તમે જે કામ, પ્રોજેક્ટ હાથમાં લીધો છે તેનું અલ્ટિમેટ ધ્યેય કે લક્ષ્ય શું છે. સીધી વાત એ છે કે સફળતા મેળવવા અને પરિણામ સિદ્ધ કરવા માટે. પાંચ  Wમાં Why ભલે છેલ્લે આવતો હોય પણ સૌથી અગત્યનો છે, કારણ કે તે તમને તમારી પ્રાથમિક જરૂરિયાતસમા ઉદ્દેશથી માહિતગાર કરે છે. શા માટે તમારે પ્રોજેક્ટને આકાર આપવો, હાથમાં લેવો તેનો જવાબ Why પરથી મળશે.

6. H - How

How will it be done?

તમારે કોઈ કામ પાર પાડવું છે, તેના માટે કયાં કયાં પાસાં જરૂરી છે તેનો પણ તમને ખ્યાલ છે પણ કેવી રીતે આ પ્રોજેક્ટને પાર પાડશો. તેની રૂપરેખા How પાસેથી મળશે. તમારે કોઈ ડેસ્ટિનેશન પર પહોંચવું છે, તમારી પાસે ગાડી છે, પેટ્રોલ ટેન્ક ફુલ છે, શું કામ એ જગ્યાએ જવું છે તેની પણ તમને ખબર છે. પણ આ સ્થળે કેવી રીતે પહોંચશો તેની જાણકારી મેળવવી જરૂરી બની જશે. તમારો રસ્તો આસાન બની જશે જો તમારા પાસે એ સ્થળે પહોંચવા માટેનો નકશો કે રૂપરેખા હશે. એ જ રીતે How એ મેનેજમેન્ટનાં જુદાં જુદાં પાસાંની રૂપરેખા છે જે લક્ષ્યને પાર પાડવા માટે તમારા માટે દિશાચિહ્ન તરીકેની ભૂમિકા ભજવશે.

^{_{જરા ધ્યાનથી વાંચજો .. અને જો તમને ગમે તો શેર પણ કરજો..એક છોકરાની તાત્કાલિક સર્જરી માટેના એક ફોન પછી ડૉક્ટર ઉતાવળા હોસ્પિટલમા પ્રવેસે છે. તરત કપડા બદલી શસ્ત્રક્રિયા માટે તૈયાર થઈ ઑપરેશન રૂમ તરફ રાહ સાધી. હૉલ મા પ્રવેસતા તે છોકરાની માતા તેમની રાહ દિઠતી નજરે પડે છે.ડૉક્ટરને જોઇ છોકરાની માતા ગુસ્સેથી બોલીઃ "કેમ આવવામાં આટલુ મોડુ કર્યુ ?તમને ખબર નથી કે મારા પુત્રની હાલત ખુબ ગંભીર છે ? તમને તમારી જવાબદારીનું ભાન છે કે નહી ?"ડૉક્ટર મંદ હાસ્ય સાથે બોલે છે કેઃ"મારી ભુલ બદલ માફી માંગુ છુ, ફોન આવ્યો ત્યારે હું હૉસ્પિટલમાં હાજર નહોતો, જેવી ખબર પડી કે તરત આવવા નિકળીગયો, રસ્તામાં ટ્રાફિક હોવાથી પહોચતા થોડુ મોડુ થઇ ગયુ. હવે તમે નિશ્ચિંત રહો હું આવી ગયો છુ અલ્લાહની મરજીથી સૌ સારુ થઈ જશે, હવે વિલાપ કરવાનુ છોડીદો."છોકરાની માતા વધારે આક્રંદ સાથેઃ"વિલાપ કરવાનુ છોડી દો એટલે ? તમારો કહેવાનો મતલબ શુ છે ? મારા છોકરાને કંઇક થઇ ગયુ હોત તો ? આની જગ્યાએ તમારો છોકરો હોત તો તમે શુ કરતા ?" ડૉક્ટર ફરી મંદ હાસ્ય સાથેઃ "શાંત થાવબહેન, જીવન અને મરણ એતો અલ્લાહના હાથમાં છે, હું તો ફક્ત એક માણસ છુ, તેમછતા હું મારાથી બનતા પ્રયાસ કરીશ, બાકી આગળતો તમારી દુઆ અને અલ્લાહની મરજી...! લ્યો હવે મને ઑપરેશન રૂમ માં જવા દેશો..?" ત્યાર બાદ નર્સને થોડા સલાહસુચન આપીને ડૉક્ટર ઑપરેશન રૂમમાંજતા રહે છે.થોડા કલાકો પછી ડૉક્ટર આનંદિત ચહેરે ઑપરેશન રૂમ માથી બહાર આવી છોકરાની માતાને કહે છે કેઃ "અલ્લાહનો લાખ-લાખ શુક્રિયા કે તમારો દિકરો સહીસલામત છે,તે હવે જલ્દિથી સારો થઈ જશે અને વધારેજાણકારી આ મારો સાથી ડૉક્ટર તમને આપશે." તેમ કહી ડૉક્ટર ત્યાથી તરત જતા રહે છે.ત્યાર બાદ છોકરાની માતા નર્સનેઃ "આ ડૉક્ટરને આટલી તો શેની ઊતાવળ હતી? મારો દિકરો ભાનમાં આવે ત્યા સુધી રોકાત તો તેમનુ શું લુટાઇ જવાનુ હતુ? ડૉક્ટર તો ખુબ ઘમંડી લાગે છે"આ સાંભળીને નર્સની આંખોમાં આંસુ આવી ગયા અને કહ્યુઃ "મેડમ ! આ એજ ડૉક્ટર છેજેમનો એકનોએક દિકરો આજે તમારા દિકરાના બેફામ બાઇક ડ્રાઇવિંગમાં માર્યો ગયો છે. તેમને ખબર હતી કે તમારાદિકરાને કારણે તેમના છોકરાનો જીવ ગયો છે ને છતા તેમણે તમારા દિકરાનો જીવ બચાવ્યો. એ એટલા માટે જતા રહ્યા કે તેમના દિકરાની દફનવિધી અધુરી મુકી ને આવ્યા હતા}}

દિવસ બદલે છે અને તમે સહજતાથી તારીખિયામાં તારીખ બદલો છો. એ નવા દિવસને સ્વીકારો છો. એનું સ્વાગત કરો છો, તેવી જ રીતે જિંદગીમાં થતા ફેરફારોને પણ આવકારીને એની સાથે ખુદને બદલો. એમાં પણ કંઈક નવું કરી દેખાડવાની ભાવના કેળવો